به گزارش فرهنگ امروز به نقل از کتابخانه و مرکز اسناد مجلس؛ مؤلف در مقدمه، نخست به مبنای تبیین این کتاب اشاره کرده و گفته است: «شالوده این مقالات، بر اساس زاویه دید من نسبت به خصلت شاعرانگی ایرانیان پی ریزی شده است؛ بر محور این پرسش که ارج و منزلت ایرانیان در قبال بزرگان ادبشان حاصل چه برداشتی است؟ پیوند و ارتباط درونی این مردم با شاعران بزرگشان از چه سنخ است که چنین به اعماق سرشتشان رسوخ کرده و سایه ای سنگین بر کل جهان بینی آنان افکنده است؟»

از همین روی شایگان از پیوند میان مردم ایران با ادیبان بزرگ به عنوان شاعرانگی یاد می کند و رابطه دیرپای ایرانیان با بزرگان شعر و ادب را پیوندی ناگسستنی می داند و معتقد است در صدر آمار پرفروش ترین کتابها، هنوز هم که هنوز است، نام دیوان حافظ و مثنوی و شاهنامه به چشم  می خورد و سالی نیست که چندین دیوان جدید از حافظ به زیور طبع آراسته نشود. ناگفته پیداست که رفتاری از این دست، در هیچ تمدن دیگری از دنیا نظیر ندارد. پس می توان اذعان داشت که خصلت شاعرانگی ایرانی و همدمی سحرانگیز او با شاعران بلندمرتبه اش پدیده ای است کاملاً استثنایی و یگانه که به راستی شکوهمند است و تحسین برانگیز.

مؤلف در این کتاب به سبک شعری پنج شاعر بلندآوازه ایران (فردوسی، خیام، مولوی، سعدی و حافظ) پرداخته است. داریوش شایگان در این کتاب هر فصل را به یک شاعر اختصاص داده و سعی داشته با نگاهی نو ابعاد فکری این شاعران را بررسی کند.

فصول این کتاب عبارت است از:

فردوسی: زمان حماسی که فراتر از مرگ می رود

خیام: لحظه های برق آسای حضور

مولوی: زمان کندن از خود با جهشهای وجد و سماع

سعدی: زمان اجتماعی اهل ادب

حافظ: زمان شکفتگی بین ازل و ابد

شایگان: داریوش، پنج اقلیم حضور (بحثی درباره شاعرانگی ایرانیان)،  تهران، فرهنگ معاصر، 147 صفحه، 1393.